W piątek, 2 sierpnia w Miejskiej Bibliotece w Mszanie Dolnej, odbyło się piąte spotkanie tegorocznej edycji projektu edukacyjnego "Opowieść o dwukulturowej, przedwojennej Mszanie Dolnej. Chagall nie był, naturalnie, bezpośrednio związany z przedwojenną Mszaną, ale nikt tak jak on, nie odmalował życia przedwojennych sztetli.

W swojej bogatej twórczości łączył także wątki chrześcijańskie i żydowskie, a najważniejszym odniesieniem w jego uniwersum, są konteksty biblijne, które pojawiają się nie tylko na obrazach, grafikach, witrażach, ale także gobelinach, freskach, drzeworytach, litografiach, mozaikach, ilustracjach książek. Jego twórczość wpisuje sią zatem idealnie w cele projektu, jakimi jest edukacja o dwukulturowej przeszłości, poznawanie piękna świata judaizmu oraz kształtowanie postawy szacunku i dialogu.

Urodzony w Łoźnie pod Witebskiem, żydowski artysta, ale też obywatel świata, żył niemal sto lat. Podczas 75 lat aktywności twórczej, stworzył niemal 10 tysięcy prac, w różnorodnych stylach, gatunkach, poetykach. W twórczości Marca Chagalla przenika się surrealizm, sztuka naiwna, impresjonizm, koloryzm, fowizm, kubizm, orfizm. Z tego tygla wyłania się jednak jego niepowtarzalna oryginalność twórcza, który można nazwać chagallizmem. U artysty przenikają się także światy i mentalności: wschód z zachodem, prowincjonalność z wielkim światem Paryża, chasydzkie sztetle, tematyka biblijna, konteksty żydowskie i chrześcijańskie, a wszystko jakby w onirycznym, nierzeczywistym, niezwykle pięknym świecie, gdzie grawitacja i logika istnieją na własnych, dość oryginalnych zasadach.

Zgromadzona licznie w bibliotece publiczność miała okazję poznać zarówno życiorys Chagalla, jak i reprezentatywne wątki jego twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem trzech dziedzin: nastrojowych obrazów żydowskich sztetli, ze skrzypkiem na dachu. "kogucim i baranim łbem" - jak pisał Wojciech Młynarski w piosence otwierającej spotkanie, wątków biblijnych: chrześcijańsko-żydowskich oraz witraży, które zaczął tworzyć dopiero w wieku 70 lat! Te niezwykłe  prace artysty, zamawiane zarówno do chrześcijańskich katedr, jak żydowskich synagog, siedzib międzynarodowych organizacji, stały się okazją do poznania symboliki 12 pokoleń izraelskich i innych odniesień biblijnych.
Uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się, co u Chagalla oznacza siedmiopalczasta sylwetka Madonny, ale i samego artysty, skąd wzięły się na jego obrazach latające zwierzęta, jakie inne pojęcia z frazeologii języka jidisz goszczą w prezentowanych pracach. Poznali także historię polskiego wątku twórczości Chagalla - jego ilustracje do poematu Jerzego Ficowskiego.

Na koniec - po odczytaniu wzruszającego zapisu o zapalaniu szabatowych świec autorstwa ukochanej żony artysty, Belli, zapalone zostały światła pamięci i żalu po naszych żydowskich współobywatelach, a uczestnicy, tradycyjnie już, zostali poczęstowani jeszcze ciepłą chałką, przygotowaną przez Sztetl Mszana Dolna na tę okazję. Powodzeniem cieszył się także torcik "Chagall", okraszony anegdotycznym wspomnieniem organizatorów.

Ci, którzy nie mogli przybyć na miejsce, mogli wziąć udział w transmisji na profilu FB Sztetl Mszana Dolna. Niebawem na kanale YouTube @sztetlmszanadolna, będzie dostępne nagranie spotkania.

Wydarzenie odbywało się pod honorowym patronatem Burmistrz Miasta, Agnieszki Orzeł.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2024

fot. Rachela Antosz-Rekucka, Marek Rekucki, Henryk Musiał